“Kom vooral als je denkt dat we niet op jou zitten te wachten”

Dit praktijkverhaal gaat over de Democratietop op 8 juni. De tweede bijeenkomst in de Expeditie Participatie, waarin we op zoek gaan naar hoe we van Groningen de beste democratie van de wereld maken. Karlijn Benthem is daar aanwezig.

  • de huidige staat van de democratie: alleen samen
  • durven dromen
  • cultuur: brug tussen droom en realiteit

Benieuwd? Lees gerust door!

“Kom vooral als je denkt dat we niet op jou zitten te wachten”

Op 8 juni is de Democratietop waar het draait om de vraag: hoe maken we van Groningen de beste democratie ter wereld? Een van de mensen die de top vormgeeft, is Karlijn Benthem. Zij is theater- en educatiemaker bij Gebied-B en directeur van Jonge Harten Festival. Ze wil mensen inspireren om hun verbeeldingskracht te gebruiken en om zo tot oplossingen te komen. “Door te dromen kunnen we verder komen.”

Je bent theater- en educatiemaker. Wat drijft jou in wat je doet?

“Ik geloof dat iedereen is uitgerust met de vaardigheid om dingen vorm te geven. Dat vergeten we weleens. Wij mensen zijn in staat om te creëren. Kunst is daarvoor de meest vrije ruimte. Daar kun je proberen. Maar wat mij betreft is het een vaardigheid die iedereen kan gebruiken, welk vak je ook uitoefent. Op het moment dat je je daar bewust van wordt, ontstaan er zoveel mogelijkheden. Let wel, ik vind absoluut níet dat het leven maakbaar is.”

Hoe kun je mensen stimuleren dat ze die vaardigheid gebruiken?

“In eerste instantie door het zelf te doen. Ik geloof in dingen voorleven. En mezelf kwetsbaar opstellen. Ik probeer structuren te maken waardoor mensen ermee aan de slag kunnen. In de projecten die ik doe werk ik veel samen met het onderwijs. Dat is een ideale plek, omdat daar alle jongeren vertegenwoordigd zijn, ongeacht afkomst of bagage. Zo kun je iedereen bereiken. Het is belangrijk om jong te beginnen om dat vermogen om vorm te geven aan te spreken. Ik vind eigenlijk dat we onszelf in een verkeerd verhaal vasthouden in het onderwijssysteem en de maatschappij. Het zou meer moeten draaien om de vraag wat ons drijft, waarom we doen wat we doen. Het is een sterk narratief dat je geld moet verdienen en moet groeien en succesvol moet zijn. Maar ik denk niet dat dat ons uiteindelijk erg gelukkig maakt. Het is toch weird dat we dat met elkaar in standhouden? Daarom doe ik wat ik doe. Lieve mensen, denk ik vaak, we hebben maar één leven! Daarin kunnen we de dingen ook heel anders doen.”

Op 8 juni is Karlijn aanwezig op de Democratietop. Daarin komen Groningers samen die voorop lopen in democratische vernieuwing en participatie. Ze buigen zich over de vraag ‘hoe maken we van Groningen de beste democratie ter wereld?’. Op het moment van het interview is Karlijn nog druk bezig met Expeditieleider Marian van Voorn om haar bijdrage te ontwerpen. Eén ding is al duidelijk: ontmoeting en uitwisseling zijn het belangrijkste doel. “We zorgen dat er veel ruimte is voor mensen om hun verhalen op elkaar af te stemmen. Dat heeft vanwege corona lang niet fysiek gekund. De mensen die komen zijn pioniers, en dat is vaak eenzaam. Het is fijn om elkaar te ontmoeten. We gaan nieuwe ideeën met elkaar maken, of bestaande ideeën bekrachtigen.”

Hoe kun je alle verschillende geluiden op elkaar laten aansluiten?

“We moeten er vooral voor zorgen dat er op deze dag geluisterd wordt. Wij moeten daar zelf, als overheid, mee starten. Ook de stem van de minderheid, júist die stem. Mensen die denken ‘ze zitten niet op mijn idee te wachten’ roep ik vooral op om te komen. Als Deep Democracy-facilitator weet ik hoe waardevol de stem van de minderheid is.
Er wordt veel gesproken over een gepolariseerde maatschappij. Als mens zijn we altijd tweestemmig. Dat is niet zo gek. Wat me fascineert is de slogan van het vorige kabinet: ‘Alleen samen krijgen we corona onder controle’. Alleen samen. Normaalgesproken doe je dingen óf alleen, óf samen. Dat kan soms niet anders. Soms moet je als beleidsmaker gewoon in je eentje een besluit nemen. Andere dingen moet je echt samen doen. De slogan ‘alleen samen’ symboliseert voor mij de huidige staat van de democratie. De tegenstrijdigheid heerst overal, te starten bij onszelf. Het is een innerlijk conflict. We doen dingen niet echt samen, en ook niet echt alleen.”

Wanneer ben je tevreden na afloop van de Democratietop?

Aan de ene kant willen we bij mensen aansluiten, maar aan de andere kant willen we ze ook uitdagen. Ook daar zit een polariteit in. Het is balanceren tussen de comfortzone en een stap verder zetten dan wat mensen al kennen. Ik hoop dat we ons te pletter leren op deze dag. Dat mensen hun verbeelding over de beste democratie van de wereld op tafel leggen. En dat we ruimte maken om daarover te durven dromen, zonder dat we het meteen waar hoeven maken.
Ik ben een perfectionist, maar ik ben ook tevreden als we het hebben geprobeerd. Ook weer een polariteit. Ik ben tevreden als we met elkaar energie kunnen maken en als alle deelnemers zich gehoord hebben gevoel. Als ze elkaar hebben gehoord en gezien en dat we daarmee weer een stap verder kunnen.”

Hoe helpt cultuur bij het versterken en vernieuwen van de democratie?

“Cultuur helpt bij het verbeelden van dingen. Het slaat een brug tussen droom en realiteit. Je hebt dromen, verbeelding, nodig om te kunnen handelen. Je kunt je meer openen dan wanneer je alleen in de realiteit aan het werk bent. We zouden onszelf en elkaar wat vaker moeten vragen: ‘stel je voor dat…’. Dankzij die verbeelding kun je tot oplossingen komen voor de realiteit. En het hoeft niet meteen succesvol te zijn. Dingen mogen mislukken. En het mag ook iets anders opleveren dan je vooraf had bedacht.
Cultuur is een uiting van wat er leeft. Vrede en onvrede. Het geeft vorm aan alles waar mensen zich druk over maken. Het is een klankbord om te weten wat er speelt in een samenleving. Juist voor een sterke democratie is het belangrijk dat cultuur gefaciliteerd wordt. Het gevaar van dit moment is dat het vooral als luxeprobleem wordt gezien. Maar het is van levensbelang om te blijven dromen, fantaseren, vrij te denken, vorm te geven en creëren. Dat hebben we nodig voor alle vormen van innovatie. Om verder te komen. Dus ook voor de democratie.”